Stropy są to poziome elementy konstrukcyjne budynku, których zadaniem jest podzielenie budynku na poszczególne kondygnacje. Ich zadaniem jest przenoszenie obciążeń własnych budynku, obciążeń od ścian działowych oraz obciążeń zmiennych (obciążenia od mebli czy obciążenia ludzi) w kierunku poziomym, dodatkowo zwiększają sztywność budynku oraz chronią poszczególne kondygnacje przed przenikaniem ciepła, dźwięku czy pary wodnej.
Stropy składają się z konstrukcji nośnej (np. konstrukcji żelbetowe) oraz opcjonalnie mogą składać się z podłogi, podsufitki oraz izolacji. Konstrukcja nośna może być wykonana z takich materiałów jak: drewno, stal, żelbet, ceramika żelbet, stal-beton, stal-ceramika i beton sprężony.
Stropy można podzielić ze względu na:
- Przeznaczenie funkcjonalne:
- stropy międzykondygnacyjne,
- stropy nad podziemiami,
- stropy poddasza,
- Rodzaj konstrukcji:
- płytowe (jednokierunkowe lub dwukierunkowe),
- belkowe,
- płytowo-żebrowe,
- gęsto żebrowe.
- Sposób wykonania:
- monolityczne,
- prefabrykowane,
- monolityczno-prefabrykowane.
Stropy w budynkach dobierane są ze względów ekonomicznych, ale także pod względem rozpiętość budynków, obciążenia jakie mają przenosić czy wymagania ognioodporne i akustyczne.
Stropy płytowe
Stropy te mogą być wykonane zarówno w sposób tradycyjny na budowie, jako monolityczne. Mogą też być dostarczane na budowę jako gotowe prefabrykaty, bądź wytwarzane metodą hybrydową- monolityczno-prefabrykowaną.
Stropy płytowe monolityczne
Stropy te zazwyczaj wykonane są z żelbetu, czyli połączenia stali i betonu. Rozpiętość tych stropów wynosi 3-4 m w przypadku stropu jednokierunkowego lub 6-7 m w przypadku stropu dwukierunkowego. Stropy jednokierunkowe to takie, w których strop jest oparty na dwóch równoległych ścianach. Natomiast jeśli strop oparty jest o więcej niż dwóch ścianach to zaliczany jest do stropów jednokierunkowych tylko w przypadku, gdy stosunek długości krawędzi dłuższej do krawędzi krótszej jest większa niż liczba 2. Jeżeli natomiast iloraz ten nie przekracza 2 to taki strop zaliczany jest do stropów dwukierunkowych.
Stropy jednokierunkowe zbrojone są w taki sposób, że pręty nośne układane są w kierunku zginania, równolegle do nich stosuje się pręty rozdzielcze. Pręty te łączone są ze sobą za pomocą drutu wiązałkowego lub metodą zgrzewania ze sobą prętów. Pręty rozdzielcze umieszcza się na całej długości zbrojenia.
Stropy dwukierunkowe zbrojone są w taki sposób że pręty nośne układane są w dwóch prostopadłych do siebie kierunków (tworząc siatkę). Dodatkowo stosuje się pręty montażowe, ułatwiające montaż prętów nośnych oraz utrzymują pręty w odpowiedniej pozycji podczas zalewania stropu.
Grubość płyt monolitycznych wynosi od 60 mm do nawet 120 m. Pręty nośne w stropach monolitycznych powinny być zakotwione w podporach.
Stropy płytowe prefabrykowano-monolityczne
Stropy te składają się z prefabrykowanych płyt żelbetowych, w których zabetonowane są kratownice z prętów stalowych, oraz z nadbetonu- warstwy betonu wylewanej nad płytą prefabrykowaną. Grubość płyt prefabrykowanych wynosi od 5 do 7 cm, szerokość do 2,5 m i długość nie przekraczająca 9 m.
Wyróżniamy tu dwa rodzaje stropów zespolonych: stropy pracujące jednokierunkowo np. Filigran i stropy pracujące dwukierunkowo np. 2K.
Stropy pracujące jednokierunkowo, zbudowane są z płyty prefabrykowanej o grubości 50 mm, szerokości do 2,5 m, oraz długości od 2,4 do 7,2 m. Płyty te wykonane są z betonu od C16/20 do C45/55 oraz ze zbrojenia, czyli prętów głównych podłużnych ze stali klasy A-III i A-IIIN oraz z prętów rozdzielczych zazwyczaj ze stali klasy A-0. Dobór płyty i zbrojenia obliczany jest przez konstruktora i dobierany indywidualnie. Płyty na budowie opierane są na podporach stałych i montażowych. Grubość całego stropu (płyty prefabrykowanej z nadbetonem) wynosi od 140 do 200 mm.
Stropy pracujące dwukierunkowo, zbudowane są z płyty prefabrykowanej o grubości 50-60 mm. Płyty te zbrojone są dwukierunkowo, prętami głównymi montowanymi jako kratownice przestrzenne zatopionymi w betonie klasy co najmniej C20/25. Warstwa nadbetonu wykonana jest z betonu co najmniej klasy C16/20. Płyty prefabrykowane mają szerokość do 2,4 m, oraz długość do 9m. Całkowita grubość stropu, płyta prefabrykowana i nadbeton mają grubość do 300 mm.
Stropy płytowe prefabrykowane
Występują takie rodzaje płyt prefabrykowanych jak: płyty kanałowe, płyty żebrowe, płyty wspornikowo-żebrowe oraz pełne. Rodzaj stosowanych płyt zależy od wymiaru budynku i jego przeznaczenia, płyty te stosowane są najczęściej do rozpiętość do 7,2m. Płyty żebrowane stosowane są w budownictwie przemysłowym, natomiast płyty kanałowe i pełne stosowane są w budownictwie ogólnym.
Płyty kanałowe tworzone są w kilku typach:
- typ A, płyty te mają grubość równą 240 mm, średnica kanałów wynosi 194 mm. Produkowane są w trzech szerokościach: 890 mm, 1190 mm oraz 1490 mm a ich długość wynosi od 2,36 m do 5,96 m. Naroża płyt typów A charakteryzują się ściętymi narożami na podporach.
- typ SŻ, płyty te mają grubość wynoszącą 240 mm, średnica kanałów wynosi 178 mm lub 159 mm. Dostępne są w trzech szerokościach 590 mm, 890 mm oraz 1190 mm.
- typ S, są to zmodernizowane płyty typu A. Modernizacja polega na zmianie średnicy kanałów, która wynosi 178 mm. Szerokość płyt typu S wynosi tyle samo co typu A (890, 1190 i 1490 mm). Rozpiętość płyty zależy od wartości przenoszonych obciążeń. Wartości charakterystyczne wynoszą 3,6; 4,5; 6,0; 7,5 i 10,0 .
- Płyta kanałowa strunobetonowa typ Sp. Wysokość tych płyt wynosi:
- 200 mm, długość płyty do 9,0 m;
- 265 mm, długość płyty do 13,2 m;
- 320 mm, długość płyty do 17,5 m;
- 400mm, długość płyty do 18,0 m.
Strop płytowo-żebrowe monolityczne
Stropy te charakteryzują się dużą sztywnością, ognioodpornością oraz przenoszeniem obciążeń zmiennych. Ze względu na wyżej wymienione cechy stropu te stosowane są w magazynach i budynkach przemysłowych. Rozpiętość tych stropów wynosi od 3,7 do 7 m. W przypadku zastosowania podciągów, nawet ponad 8 m.
Stropy te składają się z płyty, żeber, podciągów oraz słupów. Opierają się po obwodzie na podporach ciągłych (ścianach) oraz w przypadku dużych rozpiętość wewnątrz na słupach.
Stropy gęstożebrowe
Stropy gęstożebrowe nazywane są, w przypadku gdy rozstaw żeber wynosi mniej niż 900 mm. Stropy te składają się z prefabrykowanych pustaków, żeber (belek wraz ze zbrojeniem) i nadbetonu- wylewki betonowej, tworzonej na budowie i pokrywającej pustaki i żebra.
Dodatkowo stosuje się żebra poprzeczne, ułożone prostopadle do żeber nośnych. Inaczej nazywane są żebrami rozdzielczymi ich zadaniem jest zapobiegnięcie tzw. klawiszowaniu, czyli niezależnego uginania się żeber nośnych. Żebra rozdzielcze rozstawiane są w odległościach uzależnionych od rodzaju stropu. Żebra te zbrojone są co najmniej czterema prętami głównymi (dwa na górze i dwa na dole) łączone są one ze sobą za pomocą strzemion zbrojeniowych o średnicy 6 mm i rozstawie odpowiadającym rozstawowi żeber nośnych.
Do stropów gęstożebrowych zaliczamy następujące stropy:
- Ceram ,
- Akermana, o wysokości pustaka:
- h=15 cm,
- h=18 cm,
- h=20 cm,
- h=22 cm.
- Fert, o rozstawach żeber:
- Fert-40 (o rozstawie żeber 400 mm),
- Fert-45 (o rozstawie żeber 450 mm),
- Fert-60 (o rozstawie żeber 600 mm).
- Teriva,
- Porotherm,
- Techbud,
- Certi,
- DMS i DZ,
- SZ-ITB,
Stropy Ceram
Strop ten składają się z prefabrykowanych pustaków ceramicznych, belek stalowo-ceramicznych o długości 2,37-7,17 m, oraz monolitycznej wylewki o klasie betonu co najmniej C12/15.
W stropie Ceram wyróżniamy cztery rodzaje belek: 40, 45, 50 i 60. Szerokość stopy belki wynosi 120 mm (dla belek 40, 45 i 50) oraz 130 mm (dla belek 60). Dodatkowo ze względu na typ pustaków wyróżniamy dwa rodzaje belek:
- Belki typu A stosowane do pustaków typu A
- Belki typu B stosowane do pustaków typu B
Zbrojenie belek jest takie jak w wyżej wymienionych stropach gęstożebrowych. Przestrzenna kratownica o dwóch prętach (fi 8 mm) w dolnej części oraz jednego pręta (fi 8 mm) na górze, a także z krzyżulców- pręta minimum fi 5 mm.
Stopa belki wykonana jest z betonu o klasie wytrzymałości minimum C16/20. Belki stropowe mogą być oparte na ścianie o minimalnej grubości 190 mm, gdzie belki oparte muszą być minimalne na długości 80 mm, po obu stronach.
Pustaki Ceram oznaczane są za pomocą takich liczb jak: numeru normy, rodzaju (np. A), odmiany (np. 160) i długości (np. 200).
Pustaki Ceram dzielone są ze względu na:
- Typ pustaka:
- Pustaki typu A,
- Pustaki typu B.
- Odmiana pustaka: 160, 170, 175, 180, 200, 200C, 210, 220 i 230.
C-zwiększona masa pustaków
- Długość pustaka: 150, 200, 250 i 300 mm.
Wykonanie stropu Ceram rozpoczyna się od wypoziomowania podpór stałych i tymczasowych. Następnie układane są belki stropowe, ułożone muszą być równolegle do siebie z maksymalną odchyłką +/- 5 mm. Po kontroli ułożenia belek, następnym krokiem jest położenie pustaków Ceram. Podczas układania pustaków należy zwrócić uwagę na to by pustaki przylegające od czoła do innych elementów konstrukcji (podciągów, wieńców czy żeber) były szczelnie zamknięte. Ważne jest także ułożenie pustaków przy podporach stałych, należy pamiętać by były one oparte o belkę stropu Ceram a nie o podpory stałe.
Na obrysie stropu Ceram wykonuje się wieniec, którego zdaniem jest spiąć cały strop i usztywnić go. Wieniec powinien mieć szerokość minimalną równą 120 mm oraz wysokość nie mniejszą niż wysokość stropu. Wieniec zbrojony jest stalową belką, składającą się ze strzemion zbrojeniowych o kształcie prostokątnym i średnicy drutu minimum 5 mm. Rozstaw strzemion budowlanych wynosi 300 mm, w ich narożach znajdują się pręty nośne o średnicy minimalnej równej 8 mm i klasie drutu A-III.
Po rozłożeniu: belek, pustaków, zbrojenia wieńców i ułożeniu deskowania wieńców, stropu przystępuje się do wylania nadbetonu, czyli betonowej wylewki stropu.
Strop Akermana
Jest to strop który składa się z pustaków Akermana, zbrojenia oraz nadbetonu- warstwy betonu, w której zatopione są pustaki i zbrojenie. Rozstaw żeber w stropie Akermana wynosi 310 mm. Rozpiętość stropów zależy od wielkości pustaków:
- Dla h=15 cm, rozpiętość maksymalna wynosi 4,2 m,
- Dla h=18 cm, rozpiętość maksymalna wynosi 4,8 m,
- Dla h=20 cm, rozpiętość maksymalna wynosi 5,4 m,
- Dla h=22 cm, rozpiętość maksymalna wynosi 6,0 m.
Płyta nadbetonu wynosi 30-40 mm i wysokość ta obliczana jest przez konstruktora na podstawie rodzaju i wartości obciążeń w budynku.
Zbrojenie stropu składa się z prętów głównych oraz strzemion. Strzemiona mogą mieć kształt prostokątów lub kształt litery V. Pręty główne w przypadku strzemion prostokątnych montowane są w narożach, natomiast w przypadku strzemion o kształcie V pręt główny montowany jest we wierzchołku litery. Strzemiona wykonuje się z drutu o średnicy minimalnej 4,5 mm.
Stropy Akermana wykonuje się jako jednoprzęsłowe częściowo utwierdzone lub swobodnie podparte, wieloprzęsłowe ciągłe.
Stropy Akermana wykonuje się w deskowaniu pełnym lub ażurowym z podporami.
Strop Fert
Strop ten składa się z prefabrykowanej belki ceramicznej zbrojonej stalą, pustaków ceramicznych i nadbetonu. Rozstaw żeber wynosi: Fert-40 (o rozstawie 400 mm); Fert-45 (o rozstawie 450 mm) i Fert-60 (o rozstawie 600 mm). Rozpiętość stropów tego typu wynosi od 2,7 do 6 m.
Prefabrykowana belka ceramiczna wykonana jest z betonu klasy C16/20 zbrojoną przestrzenną kratownicą o przekroju trójkąta. Zbrojenie składa się ze strzemion trójkątnych, których wierzchołki wystają ponad belkę oraz z prętów nośnych ustawionych równolegle do belki.
Stropy Fert wykonuje się jako stropy swobodnie podparte. Wykonanie stropu polega na ułożeniu belek i pustaków w deskowaniu a następnie zalaniu ich betonem.
Strop Teriva
Strop Teriva jest stropem prefabrykowano-monolitycznym. Prefabrykowane są pustaki z betonu lekkiego oraz belki składające się z betonowej stopy oraz zbrojenia (kratownicy jak w przypadku stropu Fert), a także wylewanego na budowie nadbetonu. Strop Teriava jest stropem swobodnie podpartym. Strop ten stosowany jest w budownictwie mieszkalnym. Istnieje kilka rodzajów tego stropu:
- Teriva I- stosowany jest w przypadku rozpiętości budynku od 2,4 do 6,0 m, Grubość tego stropu wynosi 240 mm (w tym 30 mm nadbetonu), rozstaw belek w stropie wynosi 60 cm.
- Teriva Nova – rozpiętość od 2,4 do 7,2 m, wysokość całkowita stropu 240 mm (nadbetonu 30 mm), rozstaw belek 60 cm.
- Teriva I bis – rozpiętość od 2,4 do 7,2 m, wysokość całkowita stropu 265 mm (nadbetonu 30 mm), rozstaw belek 45 cm.
- Teriva II- rozpiętość od 2,4 do 7,8 m, wysokość całkowita stropu 340 mm (nadbetonu 40 mm), rozstaw belek 45 cm.
- Teriva III- rozpiętość od 2,4 do 7,2 m, wysokość całkowita stropu 340 mm (nadbetonu 40 mm), rozstaw belek 45 cm.
Zbrojenie belek stropu Teriva składa się z kratownicy przestrzennej, w której skład wchodzi: krzyżulec z pręta o średnicy 5 lub 6 mm i klasie stali A-0 lub A-I, pręta górnego (pręt nośny) oraz dwa pręty dolne ( pręty nośne), pręty nośne są wykonane ze stali klasy A-III i średnicy minimum 8 mm.
Strop Porotherm
Belki stropowe Porotherm składają się z takich samych elementów jak w wyżej wymienionych stropach (przestrzenna kratownica i betonowa stopa). Długość belki wynosi od 1,75 do 8,25 m, a wysokość 175 lub 230 mm. Belki w stropie rozstawione są co 50 albo 62,5 mm. Pustaki Porotherm produkowane są w trzech wysokościach i wynoszą one: 15 cm, 19 cm i 23 cm. Dopełnieniem stropu Porotherma jest betonowa wylewka której grubość wynosi 40 mm. Stropy te wykonuje się jako stropy swobodnie podparte.
Strop Techbud
Strop ten składa się z pustaków Techbud, produkowanych z betonu lekkiego, belki stropowej w której zbrojenie składa się z uzwojenia spiralnego z drutu fi 6 mm, w górnej i dolnej części znajdują się pręty nośne. Belki stropowe mają długość od 2,4 do 6,6 m. Rozstawione są w odległości od siebie co 40 lub 60 cm. Pustaki stropowe Techbud produkowane są o wysokości równej 190 mm, całkowita wysokość stropu wynosi 230 mm (nadbeton- 40mm).
Strop Certi
Strop ten wykonuje się jako strop jednoprzęsłowy swobodnie podparty lub wieloprzęsłowy ciągły. Jego rozpiętość wynosi od 2,4 do 6 m.
Strop ten nie posiada belki stopowej, jest on bowiem wzmocniony odpowiednio ukształtowanym zbrojeniem. Składa się z pustaków Cerit, zbrojenia i nadbetonu. Pustaki Certi produkowane są w dwóch odmianach, o wysokości 18 cm i 22,5 cm. Układane są one w deskowaniu pełnym lub ażurowym. Zbrojenie stropu Certi składa się ze strzemion w kształcie V lub X, które są układane między pustakami, oraz z prętów nośnych- w przypadku strzemion o kształcie V jeden pręt nośny znajdujący się w wierzchołku strzemiona, w przypadku strzemion o kształcie X dwa pręty nośne znajdujące się w narożach podstawy. Nadlewka stropu Certi wykonana jest z betonu o klasie minimalnej C12/15.
Strop DMS i DZ
Strop DMS swoją wielką popularność miał w latach 50-60 obecnie jest on zastąpiony stropem DZ.
Strop DZ zastąpiły stropu DMS ponieważ posiada on mniejszy ciężar własny niż stropy DMS. Spowodowane jest to zmniejszeniem rozmiaru belek stropowych, co przyczyniło się między innymi do zmniejszenia się grubości stropu.
Stropy DZ najczęściej stosowane są w budynkach użytku publicznego. Wyróżnia się 3 odmiany tego storpu: DZ-3, DZ-4, DZ-5.
- DZ-3, wysokość pustaków wynosi 20 cm, całkowita grubość stropu 23 cm, rozpiętość stopu od 2,4 do 6 m,
- DZ-4, wysokość pustaków równa 24,5 cm, grubość stropu 27 cm, maksymalna rozpiętość stropu to 6,6 m,
- DZ-5, wysokości pustaków to 31,5, grubość stropu 34 cm, natomiast maksymalna rozpiętość stropu DZ-5 wynosi do 7,8 m.
Belki stropowe rozstawiane są co 60 cm, są one zbrojone tak by zbrojenie wystawało ponad pustaki stropowe, co poprawia ich współpracę z nadbetonem. Belki zbrojone są prętami o średnicach od 6 mm do 16 mm. Betonowa stopa belki ma szerokość równą 120 mm.
Strop SZ-ITB
Strop ten stosowany jest w budownictwie rolniczym i w domach jednorodzinnych. Jego rozpiętości mogą wynosić od 2,4 do 6 m i rozstawie belek co 60 cm. Belka stropowa składa się z betonowej części o wysokości 190 mm, zbrojonej przestrzenną kratownicą, czyli trójkątnych strzemion połączonych ze sobą krótkimi prętami. Wylewka betonowa (nadbeton ) powinien mieć wytrzymałość klasy minimum C12/15. Grubość tego stropu wynosi 235 mm, pustaki stropowe mają wysokość 190 mm, nadbeton ma grubość 30 mm.
Strop Fertbet
Strop składa się z pustaków z betonu lekkiego lub wstawek kasetonowych z betonu zwykłego. Pustaki oparte są na belkach stalowo-betonowych, dopełnienie stanowi nadbeton. Rozstaw belek wynosi 60 cm. Rozpiętość tego stropu wynosi od 2,4 do 6 m. Stropy te wykonuje się jako swobodnie podparte lub jako częściowo obustronnie podparte.
Drewniane stropy gęstożebrowe
Stropy te wykonuje się w trzech odmianach, jako stropy żebrowe, belkowe i belkowo-żebrowe. Odmiana zastosowanego stropu zależy od rozpiętości budynku i od przenoszonych przez niego obciążeń.
Stropy żebrowe są stosunkowo nowymi stropami. Zadaniem tych stropów jest przenoszenie niewielkich obciążeń głównie od podwieszonych do nich płyt gipsowych (tworzących sufit). Drewniane belki mają grubość od 3,2 do 5 cm i wysokości dobranej po uprzednio przeprowadzonych obliczeniach konstrukcyjnych. Są one rozstawione co 30 do 60 cm, ich maksymalna rozpiętość wynosi 5 m. Najczęściej spotykane są w domach o konstrukcji szkieletowej.
Stropy belkowe stosuje się zarówno w budynkach drewnianych jak i murowanych. Stropy te składają się z drewnianych bali z drewna litego. Bale oparte są o ścianę i odpowiednio zakotwione. Rozmiary ich zależą od przenoszonych obciążeń, a ich wysokość mieszczą się w zakresie od 20 do 40 cm, szerokość od 8 do 20 cm. Maksymalna długość belek wynosi 15 m. Rozstaw belek zależy od nośności stropu i wynosi od 60 do 150 cm. Na belkach stropowych układana jest warstwa podłogi, od dołu rzadko stosuje się wypełnienie, gdyż belki stropowe pełnią funkcję dekoracyjną sufitu. Belki powinny być odpowiednio zabezpieczone i zaimpregnowane.
W przypadku dużych rozpiętości wykonuje się tak zwane stropy belkowo-żebrowe, w których żebra podparte są na belkach stropowych, pełniących rolę belek nośnych. Wymiary żeber i belek dobierane są na podstawie przewidywanej nośności stropu i mieszczą się w zakresie wyżej wymienionych rodzajach stropów. Na żebrach i belkach układa się konstrukcję podłogi (tzw. poszycie) a na poszyciu układana jest posadzka. Rozstaw belek stropowych wynosi od 60 do 90 cm, natomiast ich rozpiętość maksymalnie wynosi 15 m. Zaletą tych stropów jest stosunkowo duża nośność (tak jak w przypadku stropów belkowych) z tym, że do wykonania stropów belkowo-żebrowych potrzeba znacznie mniejszej ilości drewna.
Stropodachy
Stropodachy są to konstrukcje ostatniej kondygnacji budynku, spełniające różnego rodzaju funkcje konstrukcyjne. Ich górna część pochylona jest w zakresie od 0 do 5 stopni. Konstrukcje stropodachu różnią się od siebie ze względu na takie zmienne jak warunki zewnętrzne czy sposób użytkowania. Stropodachy można podzielić ze względu na:
- Sposób użytkowania:
- Nieużytkowane, dostęp do nich jest ograniczony,
- Użytkowane, pełnią rolę np. tarasu,
- Zielone, intensywnie używane, ogrody starannie pielęgnowane,
- Zielone, ekstensywnie używane, rośliny niewymagające opieki.
- Konstrukcje:
- Pełne ( niewentylowane), warstwy stropodachu ułożone są bezpośrednio na sobie,
- Dwudzielne ( wentylowane), po między dwoma warstwami stropodachu istnieje przerwa umożliwiająca przepływ powietrza.
Stropodachy składają się z następujących warstw:
Warstwa nośna, jej zadaniem jest przenoszenie obciążeń zarówno całej konstrukcji własnej stopu oraz obciążeń zewnętrznych np. od wiatru czy śniegu. Wykonuje się je jako konstrukcje żelbetowe lub w przypadku dużych rozpiętości konstrukcje szkieletowe takie z żelbetu, stali czy drewna.
Warstwa wyrównująca, jej zadaniem jest pokrycie pęknięć warstwy nośnej, wynikających ze skurczy konstrukcyjnych i ochrona warstw przed oddziaływaniem między sobą.
Warstwy izolacyjne, wyróżniamy paroizolacje i warstwę izolacji termicznej. Zadaniem paroizolacji jest ochrona stropu przed wilgocią. Natomiast zadaniem warstwy termicznej jest utrzymanie jak najdłużej zadanej temperatury w budynku, przez co ogranicza się straty energii, oraz ogranicza się odkształcenia termiczne warstwy nośnej, spowodowane warunkami zewnętrznymi.
